Praktijk: Ruimte voor kunst

Laura: 'Onze visie luidt dat elk kind, binnen de eigen leefwereld, kennis moet kunnen maken met kunst en cultuur. Voor een grote groep kinderen in onze wijk is kunst en cultuur iets waartoe zij niet alle mogelijkheden hebben. We wilden het binnenhalen in de school, en het buiten de school opzoeken in een doorlopende leerlijn met een passend aanbod voor elk kind. Bijkomend voordeel is dat we in de school ook fysiek de ruimte hebben voor een beeldend atelier en een theateratelier.'

Maartje: 'Er was gewoon rúímte in de school. Alsof we goud hadden gevonden, zó enthousiast waren we bij VRIJDAG Onderwijs. We zochten al langer naar manieren om onze onderwijsactiviteiten meer te integreren in scholen, minder ad hoc aan te bieden. Met vaste atelierruimtes kun je veel vrijer werken. Theaterlampen laten staan, geknoeid met verf? In een gewoon klaslokaal geeft dat problemen, in een atelier niet.'Laura: 'Vanuit dezelfde gedragen visie besloten we het ijzer te smeden terwijl het heet was.'

Maartje: 'We wilden gelijk starten! Maar... eerst moesten we onze dromen opschrijven op post-its. Dat was dus even chaos, maar bracht ook heel veel energie.'
Laura: 'Die sessie vormde een goede basis. Het is essentieel dat we gestart zijn vanuit missie en visie, om vast te leggen wat de gedeelde doelen zijn. We zijn met elkaar in gesprek gegaan: wat doet ertoe, wat willen we?'
Maartje: 'Dat zie je ook terug in de naam van de leergemeenschap. Ruimte slaat op de ruimte in het rooster, de ruimte in de scholen, de ruimte in het hoofd bij de leerkrachten en onze docenten. Dat maakt Ruimte voor kunst.'

In de Siebe Jan Boumaschool en de Borgmanschool Vinkenstraat zijn ateliers ingericht voor theater en beeldende kunst. Alle groepen volgen hier wisselende lessenreeksen van beeldende kunst, theater en muziek. 

Maartje: 'Ik vond het heel bijzonder hoe er gelijk een heel groot vertrouwen was in de samenwerking. We mochten direct materialen aanschaffen voor het inrichten van de ateliers. Vanuit VRIJDAG trainen we ook het team van de basisscholen. Samen verdiepen we de cultuurvisie.'Laura: 'Ik heb dat ook zo ervaren, en denk dat dat is omdat we een gezamenlijk doel hebben waarbij de kinderen centraal staan.'

Laura: 'Als verschillende organisaties hebben we verschillende manieren van werken. Maar de hobbels die we tegenkomen, nemen we samen. Ook voor ons geldt dat we ontwikkelen en dat we daarbij ook af en toe van het plan durven af te wijken.'
Maartje: 'De kracht van een Leergemeenschap Cultuureducatie is hoe je met elkaar werkt. Normaal zijn wij de aanbieder, Laura de klant. Dit is duurzamer, want we denken samen na over wat cultuuronderwijs voor het kind betekent. Het is niet een wij-zijverhaal. Het is "we".'

Wat zijn de opbrengsten? 

Laura: 'Er staat een hoogwaardig kunstatelier waarin kinderen ontdekken en zich verwonderen. Een collega heeft vanuit haar masterstudie onderzoek gedaan naar het leren en ontwikkelen in het atelier. Persoonsvorming, dialoog met anderen, meningen en opvattingen vormen, woordenschat, presenteren, inlevingsvermogen, leren met hart, hoofd en handen – er zijn tig opbrengsten te noemen.'Maartje: 'Onze docenten zijn sterker betrokken bij de school en de schoolvisie. We plannen gezamenlijke margedagen van onderwijs, opvang en VRIJDAG voor trainingen over cultuureducatie. Ik vind dat een heel leerzame manier van samenwerken.'

Laura: 'Het nieuwe integraal kindcentrum (IKC) van de Oosterparkwijk, waar de scholen en kinderopvang straks naartoe verhuizen, is in aanbouw. Bijzonder is dat Maartje vanuit VRIJDAG in de interieurprojectgroep zit. Straks staat er niet alleen een atelier, maar zie je ook in de verdere inrichting de aandacht voor kunst en cultuur.'
Maartje: 'De leerkrachten komen actief met ideeën over expositieruimten, presentatiestippen, verhogingen. Dat ze hierover meedenken, zorgt ervoor dat kunst en cultuur een vanzelfsprekendheid wordt in het IKC.'

Laura: 'We willen een pilot starten met een buitenschools cultuurprogramma. De ateliers zijn dan na schooltijd open voor workshops en lessen voor kinderen van het IKC. Ik zou het fantastisch vinden als kinderen een eigen portfolio kunnen opbouwen. Ook besteden we aandacht aan de wijkfunctie – wat kunnen de ateliers voor de wijk betekenen, en andersom.'
Maartje: 'Daarnaast nodigen we actief wijkvertegenwoordigers en medewerkers van de gemeente uit om mee te denken over de toekomst. Zo bouwen we aan een draagvlak waarmee we het cultuuraanbod in de wijk nog jaren kunnen waarborgen.'

Laura: 'Zorg dat visie en belangen helder zijn voor iedereen, anders gaat je dat ergens nekken. Dat is een kwestie van het gedachtegoed steeds weer opnieuw uitspreken, elkaar bevragen, doorvragen en weer aanscherpen. En vertrouwen is voor ons de basis.'Maartje: 'Juist, leergemeenschappen draaien om vertrouwen en samenwerken. Als je niet die gemeenschap om dat kind of om dat proces heen vormt, dan wordt het taai. Dan kom je weer uit op roosters en op zichzelf staande kunstlesjes, en dan ben je terug bij af.' 

Dit artikel verscheen eerder in het CMK Magazine, uitgegeven door K&C in april 2021.